ເກັດລິ່ນ

1. ລະຫັດ: LT0833
2. ຊື່ລາວ: ເກັດລິ່ນ, ເບັນຮອກ, ເບັນຝ້າຍ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Toxicodendron succedaneum (L.) Kuntze
4. ຕະກຸນ: ANACARDACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: KET LIN, SON (VN).
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ເກັດລິ່ນ ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນໃບຫຼົ່ນຕາມລະດູການ, ສູງເຖິງ 40 ມ. ລຳຕົ້ນ  ເປືອກຕົ້ນອ່ອນ ເປັນເກັດຕື້ນໆ, ເປືອກແກ່ເປັນເກັດເລີກ, ສີນໍ້າຕານອົມເຖົ່າ. ໃບປະສົມ ແບບຂົນນົກປາຍຄີກ, ຈັບແບບຮຽງວຽນສະຫຼັບ, ໃບຍ່ອຍມີ 4–6 ຄູ່, ຮຽງກົງກັນຂ້າມ ຫລື ເກືອບກົງກັນຂ້າມ,  ຮູບຫອກ ຫຼື ຮູູບຂອບຂະໜານ ແກມ ຮູບໄຂ່, ປາຍໃບຮຽວແຫຼມ, ກົກໃບປູ້ ຫລື ມົນ, ຂອບໃບລຽບ, ໃບອ່ອນສີແດງເຂັ້ມ, ກ້ຽງ ແລະ ເຫຼື້ອມ, ໃບແກ່ເປັນສີຂຽວ ກ້ຽງ ແລະ ເຫຼື້ອມ. ຊໍ່ດອກ ແບບແຕກແໜງ, ອອກຢູ່ປາຍຍອດ. ດອກ ສີເຫຼືອງອ່ອນ ຫຼື ສີຂຽວອ່ອນ. ກາບດອກ ມີ 5 ແຊກ, ຮູບໄຂ່ ຫຼື ມົນ. ກີບດອກມີ 5 ແຊກ, ຮູບຂອບຂະໜານ ຫຼື ຮູບໄຂ່ປີ້ນ. ເກສອນຜູ້ມີ 5 ອັນ. ເຕົ້າໄຂ່ຈັບເທິງ. ໝາກ  ເປັນອອກເປັນຊໍ່, ຮູບມົນກົມ, ໝາກອ່ອນສີແດງ ເມື່ອແກ່ຈະກາຍເປັນສີຟ້າອ່ອນ ຫາ ດຳ. ແກ່ນ ມີ 1 ແກ່ນ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

 

ເນື້ອໄມ້ເກັດລິ່ນມີສີເທົາ ສ້ຽນຊື່ ຫຼື ສົນເລັກນ້ອຍ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນແບບ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ແລະ ຄູ່ແຝດ (Multiple pore),  ແບບຂອງການຮຽງຕົວບໍ່ເດັ່ນຊັດ ຂ້ອນຂ້າງສະຫຼຽງກັບເຣ (Oblique), ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດປານກາງ, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບຮອບພໍຣ໌ (Vasicentric Parenchyma) ແລະ ແບບ scanty.

7. ການນໍາໃຊ້: ເນື້ອໄມ້ສວຍງາມ, ແຂງ, ໜັກ ແລະ ມີຄວາມທົນທານຕໍ່ປວກ, ແຕ່ໃຊ້ງານຍາກ, ສ່ວນໃຫຍ່ໃຊ້ເຮັດ ຄານ, ເສົາໃນວຽກງານກໍ່ສ້າງ. ສານທານິນຈາກໃບ ແລະ ເປືອກ ສາມາດນຳໃຊ້ເປັນແລກເກີທາໄມ້, ໝາກມີກິ່ນຫອມໃຊ້ເປັນຢາປົວພະຍາດ, ອາຫານ ແລະ ເຄື່ອງສຳອາງ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ໄມ້ເກັດລິ່ນພົບເຫັນຫຼາຍຕາມເຂດເນີນພູສູງ, ປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ປ່າໂຄກແຫ້ງແລ້ງ ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລ 800–2200 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ຈີນ, ມ່ຽນມ້າ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ມາເລເຊຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງຊຽງຂວາງ, ຫົວພັນ, ບໍລິຄຳໄຊ, ຄຳມ່ວນ, ສາລະວັນ, ຈຳປາສັກ ແລະ ອັດຕະປື.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ I ຂອງບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ LC ຂອງ Red list of IUCN. ໃນເມື່ອກ່ອນໄມ້ເກັດລິ່ນພົບເຫັນຫຼາຍຕາມເຂດເນີນພູສູງ, ປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ປ່າໂຄກແຕ່ໃນປັດຈຸບັນໜ້ອຍລົງຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າໄມ້ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືກຕັດເພື່ອເອົາມາເຮັດເສົາເຮືອນ ຄານເຮືອນ, ແລະ ພື້ນທີ່ມັນເກີດ ຖືກຕັດຖາງເພື່ອກິດຈະກຳອື່ນເຊັ່ນ: ການກະສິກຳ.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ເກັດລິ່ນສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເປືອກ ເປັນເກັດ ຄ້າຍຄືເກັດໂຕລິ່ນ, ໃບອ່ອນ ສີແດງ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, 2021. ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II ແລະ III ສະບັບເລກ 0448/ກປ, ລົງວັນທີ 6 ເມສາ 2021.

Forests and Trees of the Central Highlands of Xieng Khouang, Lao P.D.R

https://www.google.com/search?q=Toxicodendron

https://www.iucnredlist.org/search?query=Toxicodendron%20succedan

https://www.google.com/search?q=wood+anatomy+of+Toxicodendron+succedaneum