ໝີ່ຄາຍ

1. ລະຫັດ: LT0725
2. ຊື່ລາວ: ໝີ່ຄາຍ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Schima wallichii (DC.) Korth.
4. ຕະກຸນ: THEACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: MI KHAY (LA), ME KAY (LA), CHINESE GUGER TREE (TH), MANGTAN (VN), NEEDLE WOOD (TH), PHAONG ROMORS (KH), PUSPA (ID), PUSPA SCHIMA (VN), SAMAK (MY,VN), TALO (VN)
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ໝີ່ຄາຍ ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງເຖິງ 30 ມ. ລຳຕົ້ນ ຊື່, ກົມ, ເປືອກຕົ້ນອ່ອນ ສີຂີ້ເຖົ່າ ປົນ ແດງ ຫຼື ສີຂີ້ເຖົ່າເຂັ້ມ, ແຕກເປັນສີ່ຫຼ່ຽມເລັກນ້ອຍ, ເປືອກຕົ້ນແກ່ສີຂີ້ເຖົ່າເຂັ້ມ, ແຕກເປັນເກັດສີ່ຫຼຽ່ມເລີກ, ເປືອກໃນສີນໍ້າຕານເຂັ້ມ, ມີເສັ້ນໄຍ ທີ່ເຮັດໃຫ້ຜີວໜັງລະຄາຍເຄືອງ ຫຼື ຄັນ. ໃບ ດ່ຽວ, ຈັບແບບຮຽງສະຫຼັບ ຫຼື ສະຫຼັບຮອບກີ່ງ, ຮູບໄຂ່ ຫາ ຮູບ ຫອກ ຫຼື ຮູບຮີກວ້າງ,  ໃບອ່ອນ ສີສົ້ມ ຫາ ສີແດງ ປົນສີນໍ້າຕານ, ປົກຄຸມດ້ວຍຂົນສີນໍ້າເງີນຢ່າງໜາແໜ້ນ, ກົກໃບຮູບຫຼີ້ມ, ປາຍໃບແຫຼມ  ຫາ ແຫຼມຍາວ, ຂອບໃບ ແບບແຂ້ວເລື່ອຍຫຼາຍ ຫຼື ໜ້ອຍ. ດອກ ອອກດ່ຽວ ຫຼື ເປັນກຸ່ມຕາມງ່າມໃບ ໄກ້ກັບປາຍກີ່ງ, ກາບດອກ ມີ 5 ກາບ, ເກືອບມົນ, ກ້ຽງ, ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ຕິດກັນໜ້ອຍໜຶ່ງທີ່ກົກກີບ, ຮູບໄຂ່ປີ້ນ, ສີຂາວ, ກິ່ນຫອມ, ເກສອນຜູ້ມີຈໍານວນຫຼາຍ, ຂະໜາດບໍ່ເທົ່າກັນ, ເຕົ້າໄຂ່ມີ 5 ຊ່ອງ. ໝາກ  ແຫ້ງເນື້ອແຂງ,ຮູບມົນກົມ, ເວລາແກ່ຈະແຕກເປີດອອກເປັນ 5 ວາວ. ແກ່ນ ຮູບໄຕ, ສີນໍ້າຕານຈືດ, ມີປີກ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ໝີ່ຄາຍ ຫຼື ຄາຍໂສ້ ມີສີອອນອ່ອນ, ສ້ຽນຊື່, ເນື້ອໄມ້ຂ້ອນຂ້າງຫຍາບ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ, ພໍຣ໌ (Pore) ມີຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ, ປະມານ 90%  ເປັນ ແບບ  ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ແລະ ແບບ ຄູ່ແຝດ (Multiple pore) ຈຳນວນເລັກນ້ອຍ, ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍບໍ່ສາມາດເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ມີສານສະກັດ ແບບ tylose , ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ Diffuse.

7. ການນໍາໃຊ້: ເນື້ອໄມ້ແຂງ, ໃຊ້ສຳລັບກໍ່ສ້າງ, ເຄື່ອງຕົບແຕ່ງພາຍໃນທົ່ວໄປ, ໄມ້ອັດ, ເຮືອ, ເຄື່ອງໃຊ້ການກະສິກໍາ. ໃບໃຊ້ສຳລັບເປັນອາຫານສັດ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ໄມ້ໝີ່ຄາຍ ເປັນໄມ້ທີ່ມັກແສງໂດຍສະເພາະຕົ້ນແກ່, ແຕ່ເວລາຍັງນ້ອຍເປັນໄມ້ທົນຮົ່ມ, ພົບເຫັນໃນປ່າຂັ້ນໜຶ່ງ ແລະ ຂັ້ນສອງ, ເກີດປົນກັບປ່າໄມ້ໃບເຂັມ ແລະ ປ່າກໍ່, ພູພຽງ, ດີນລະບາຍນໍ້າໄດ້ດີ, ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລ ເຖີງ 1500ມ. ຢູ່ຫວຽດນາມພົບເຫັນໃນລະດັບສູງເຖີງ 3000 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ອິນເດຍ, ມ້ຽນມ່າ, ຈີນ, ຫວຽດນາມ, ກຳປເຈຍ, ມາເລເຊຍ, ຟີລິບປິ່ນ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງ ຫົວພັນ, ຫຼວງພະບາງ, ຊຽງຂວາງ, ຄໍາມ່ວນ, ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ແຂວງ ສາລະວັນ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ III ຂອງບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນຊະນິດຍັງມີທົ່ວໄປ LC ຂອງ Red list of IUCN.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ໝີ່ຄາຍສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເບີ່ງໃບ ໃບອ່ອນ ສີສົ້ມ ຫາ ສີແດງ ປົນສີນໍ້າຕານ, ປົກຄຸມດ້ວຍຂົນສີນໍ້າເງີນຢ່າງໜາແໜ້ນ. ເປືອກຕົ້ນແກ່ສີຂີ້ເຖົ່າເຂັ້ມ, ແຕກເປັນເກັດສີ່ຫຼຽ່ມເລີກ, ເປືອກໃນມີເສັ້ນໄຍ ທີ່ເຮັດໃຫ້ຜີວໜັງລະຄາຍເຄືອງ(ຄາຍ) ຫຼື ຄັນ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, 2021. ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II ແລະ III ສະບັບເລກ 0448/ກປ, ລົງວັນທີ 6 ເມສາ 2021.

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., 2004. Trees of Laos and Vietnam

https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Theaceae

https://www.google.com/search?q=schima+wallichii

https://www.iucnredlist.org/search?query=Schima%20wallichii