ແຕ້ຄ່າ

1. ລະຫັດ: LT0022
2. ຊື່ລາວ: ໄມ້ແຕ້ຄ່າ, ໄມ້ຂ່າ, ຄ່າໂມງ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib
4. ຕະກຸນ: FABACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: TAE KHA, BLACK ROSEWOOD (TH), GO DO (VN), POD MAHOGANY (TH), BENG (KH).
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ແຕ້ຄ່າເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງເຖິງ 30 ມ. ລຳຕົ້ນ  ເປືອກຂອງຕົ້ນແກ່ເປັນສີນໍ້າຕານເທົາ. ໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄູ່, ຈັບແບບຮຽງສະຫຼັບ, ໃບຍ່ອຍມີ 3–5 ຄູ່, ຮູບຮີ ຫຼື ຮູບໄຂ່, ໂຄນໃບມົນ, ຂອບໃບລຽບ, ປາຍໃບແຫຼມ ຫຼື ມົນ, ໃບອ່ອນເປັນສີຂຽວອົມນໍ້າຕານອ່ອນ, ກ້ຽງ ແລະ ເຫຼື້ອ, ໃບແກ່ເປັນສີຂຽວເຂັ້ມ ແລະ ເຫຼື້ອມ, ກ້ຽງ. ຊໍ່ດອກແບບແຕກຂະແໜງ, ອອກຢູ່ປາຍຍອດ. ດອກອອກສີຂຽວປົນສີບົວເຂັ້ມ. ກາບດອກມີ 4 ກາບ, ສີຂຽວອ່ອນ. ກີບດອກມີ 1 ກີບ, ສີບົວເຂັ້ມ. ເກສອນຜູ້ມີ 7–8 ອັນ. ເຕົ້າໄຂ່ຈັບເທິງ. ໝາກ ເປັນຝັກຂະໜາດໃຫຍ່, ແຫ້ງແລ້ວແຕກ, ໝາກແກ່ສີນໍ້າຕານດໍາ. ແກ່ນ ມີ 4–8 ແກ່ນ, ສີດໍາໂຄນແກ່ນສີນ້ຳຕານ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ມອກໄມ້ມີສີຂາວປົນສີເຫຼືອງ, ແກນໄມ້ສີນໍ້າຕານແດງ, ຄວາມເຂັ້ມຂອງສີຈະເພີ່ມຂື້ນຕາມອາຍຸ ເມື່ອປະໄວ້ດົນເນື້ອໄມ້ມີສີນໍ້າຕານອອກແດງເຂັ້ມ, ສ້ຽນຊື່ ຫາສ້ຽນສົນເລັກນ້ອຍ ເນື້ອໄມ້ຂ້ອນຂ້າງບໍ່ລະອຽດ. ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້: ຈຸລັງ Vessels ມີຂະໜາດໃຫຍ່ ເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ແລະ ມີຈຳນວນຫຼາຍ ກະຈາຍແບບ Diffuse porous, ຮຽງຕົວແບບ Solitary ແລະ radial multiple of 2 (2-3) ພາຍໃນມີສານສະກັດ ແບບ Deposit ຢູ່ບາງ Vessel. ຈຸລັງ Parenchyma ຮຽງຕົວແບບ Aliform ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແລະ confluent ຍາວຕໍ່ເນື່ອງກັນ. ຈຸລັງ Rays ມີລັກສະນະ Uniseriate rays (1-4).

7. ການນໍາໃຊ້: ມອກໄມ້ເປັນສີຂາວ, ແກນໄມ້ເປັນສີເຫຼືອງອ່ອນ ຫຼື ອອກສີນໍ້າຕານແດງທີ່ມີລາຍສວຍງາມ ແລະ ລະອຽດ. ນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນຊານ, ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ລະດັບດີ ຫຼື ແກະສະຫຼັກຕ່າງໆ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບເຫັນໃນປ່າປະສົມ, ໃນພື້ນທີ່ທົ່ງພຽງ ແລະ ຕາມເນີນພູ, ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລ 100–600 (1,200) ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ພົບໃນເຂດປະເທດຈີນ, ມ່ຽນມ້າ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ກໍາປູເຈຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງວຽງຈັນ, ສະຫວັນນະເຂດ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ I ຂອງບັນຊີ ສະບັບເລກທີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ EN ຂອງ Red list of IUCN. ໃນເມື່ອກ່ອນໄມ້ແຕ່ຂ່າພົບເຫັນຫຼາຍຕາມເຂດປ່າປະສົມ, ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນໜ້ອຍລົງຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າໄມ້ໃຫຍ່ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືກຕັດເພື່ອເອົາເນື້ອໄມ້ທີ່ແຂງ, ສວຍງາມ ແລະ ມີຄຸນຄ່າໄປໃຊ້ເຮັດເຮືອນ ຫຼື ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຕາມການນິຍົມຂອງສັງຄົມ.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ແຕ້ຄ່າແມ່ນສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດດອກຈະມີກີບດອກ 1 ກີບ, ສີບົວເຂັ້ມ, ໝາກເປັນຝັກມີຂະໜາດໃຫຍ່ ຫຼື ສະເພາະໃນຊ່ວງລະດູແລ້ງ ເປັນຝັກໃຫຍ່ດໍາທີ່ຫ້ອຍຢູ່ຕາມກິ່ງງ່າ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, (2021). ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II, III ສະບັບເລທີ 0448. ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ສປປ ລາວ.

Chika Kameda, Viengsamone Thammavong, Souphachay Phouphasouk, (2019). A Field Guide To Forest Trees and Plants For Forestry of Central Laos. Faculty of Forest Science, National Univeristy of Laos.

Forest Research Institute Malasia, (2019). Equivalent Timber Name in Asian.

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., (2004). Trees of Laos and Vietnam. BLUMEA 49: 201–349.

https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Leguminosae/Afzelia

https://www.google.com/search?q=Afzelia+xylocarpa&clien

https://www.wood-database.com/wood-filter

http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:473084-1