ກໍ່ເດືອຍ

ລະຫັດ: LT 0183
ຊື່ລາວ: ກໍ່ເດືອຍ, ກໍ່ຝາງ
ຊື່ວິທະຍາສາດ: Castanopsis acuminatissima (Bl.) A.DC
ຕະກຸນ: FAGACEAE
ຊື່ການຄ້າ (Trade names): KHOS CHROUK (KH), KO DUEAI (TH), KOR DEUY (LA)

Common names:

ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນສູງເຖິງ 12 ມ, ລຳຕົ້ນເປັນປຸ້ງຢູໂຄນ, ບາງຄັ້ງກໍມີປີກຮາກ ຫຼື ບໍມີປີກຮາກ, ເປືອກສີຂີ້ເຖົ່າ ຫຼື ສີນໍ້າຕານຈາງ, ມີຮອຍແຕກເປັນເກັດ ແລະ ເປັນຕູດ, ເປືອກຊັ້ນໃນສີແດງ, ໜາ, ເປືອກນອກສີແດງຫຼືສີນໍ້າຕານຈາງ. ໃບ: ໃບດ່ຽວ, ຮຽງສະລັບ, ມີກ້ານໃບ, ຂອບໃບແຊັກແຂ້ວເລ່ືອຍ (ບາງຄັ້ງຄາວມີພຽງສອງສາມແຂ້ວເທົ່ານັ້ນ), ປາຍໃບແຫຼມ, ໃບເຫຼື້ອມເປັນເງົາ; ມີຫູໃບ. ດອກ: ອອກເປັນຊໍ່ ດອກມີເພດແຍກຢູ່ໃນຕົ້ນດຽວ, ບໍ່ມີກ້ານດອກ; ເກສອນຜູ້ 10-12. ການອອກດອກ: ເດືອນຕຸລາ-ເດືືອນທັນວາ. ໝາກ: ໝາກຮູບໄຂ່ມີປາຍແຫຼມເລັກນ້ອຍ ບໍ່ມີໜາມ (ເນື່ອງຈາກມີເກັດແຂງ), ບໍ່ມີເນື້ອ, ໝາກແຫ້ງເປືອກແຂງ; ແກ່ນ 1, ໝາກຍັງອ່ອນມີເປືອກຫຸ້ມມີໜາມສັ້ນ. ການອອກໝາກ: ເດືືອນມັງກອນ-ເດືອນມີນາ.

ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ກໍ່ຝາງ ມີສີຂີ້ເທົ່າແກ່, ສ້ຽນຊື່ ແລະ ສົນເລັກໜ້ອຍ, ຜິວສຳຜັດຊາ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນແບບ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ຮຽງຕົວແບບລູກໂສ້, ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດໃຫຍ່ ມີສານສະກັດແບບ Tylose, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນເປັນເສັ້ນແລບໆຊັດເຈນ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ Abaxial or unilaterally Parenchyma, ແບບ Fine line Parenchyma.

ການນໍາໃຊ້: ເປັນໄມ້ເນື້ື້ອແຂງ, ເພິ່ນນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການເຮັດເຄື່ອງເຟີນີເຈີ, ເສົາຂົວ, ແປ້ນປູຟື້ນ, ໄມ້ອັດ, ການກໍ່ສ້າງເຮືອນ. ລໍາຕົ້ນໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນແບບດັ້ງເດີມ, ນຳໃຊ້ເຮັດຟືນ ແລະ ເຮັດຖ່ານໄດ້.
ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ເພິ່ນມັກພົບເຫັນຕົ້ນໄມ້ຊະນິດນີ້ຢູ່ປ່າດົງດິບ, ຢູ່ດິນປົນຫີນປູນປະສົມ, ຄວາມສູງຈາກລະດັບນໍ້້າທະເລ 1129 ມ ຂື້ນໄປ.
ການກະຈາຍພັນ: ແມ່ນຊະນິດທີ່ພົບເຫັນຢູ່ ປະເທດມຽນມາ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ມາລເຊຍ, ອິນໂດເນເຊຍ, ບັງກະລາເດັດ, ນິວກກິເນຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ເຂດພາກເໜືອ ເຊັ່ນ ແຂວງ ຫົວພັນ.
ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດບໍຢູ່ໃນບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ LC ຂອງ Red list of IUCN.
ໝາຍເຫດ: ຈະສັງເກັດເຫັນໄດ້ງ່າຍໝາກບໍ່ມີກ້ານ, ໝາກຈັບຕາມກ້ານຊໍ່, ເປືອກຫຸ້ມໝາກບໍ່ລຽບເປັນຕູດ ແລະ ມີໜາມສັ້ນ.
ເອກະສານອ້າງອີງ