ເຕັນ

1. ລະຫັດ: LT0348
2. ຊື່ລາວ: ເຕັນ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Duabanga grandiflora (DC.) Walp.
4. ຕະກຸນ: LYTHRACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: TEN (LA)
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ເຕັນເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນຂຽວຕະຫຼອດປີ ຫຼື ຜັດໃບໃນໄລຍະສັ້ນ, ສູງເຖິງ 40 ມ, ລໍາຕົ້ນຊື່, ກິ່ງງ່າຍາວ ແລະ ແຜ່ອອກໄປທາງຂ້າງ, ຕົ້ນແກ່ຈະມັກມີກິ່ງທີ່ຢ່ອນລົງລຸ່ມ. ເປືອກ ເປືອກຂອງຕົ້ນອ່ອນເປັນສີເຖົ່າອົມຂຽວ, ມີລາຍເປັນເສັ້ນ ສີນໍ້າຕານ, ກ້ຽງ, ມີປ່ອງອາກາດ. ເປືອກຂອງຕົ້ນແກ່ເປັນສີເຖົ່າ, ຊາ, ລອກອອກເປັນແຜ່ນໄດ້, ກີ່ງງ່າ ກີ່ງງ່າອ່ອນເປັນສີ່ຫຼ່ຽມ. ໃບ ໃບດ່ຽວ, ຈັບແບບກົງກັນຂ້າມ ແລະ ພຽງກັນຕາມກີ່ງງ່າ, ຮູບໄຂ່ ຫຼື ຮູບຂອບຂະໜານ, ປາຍໃບຮຽວແຫຼມສັ້ນ, ກົກໃບ ມົນ ຫຼື ຮູບຫົວໃຈເລັກໜ້ອຍ, ຂອບໃບລຽບ, ໃບອ່ອນສີສົ້ມ ຫຼື ແດງ, ກ້ຽງ ແລະ ເຫຼືອມ, ໃບແກ່ ດ້ານເທີງສີຂຽວເຂັ້ມ, ກ້ຽງ,  ດ້ານລຸ່ມສີຂຽວອົມເຖົ່າ. ຊໍ່ດອກ ແບບກະຈ່າງ, ສັ້ນ ແລະ ຢ່ອນລົງລຸ່ມຢູ່ປາຍກິ່ງ. ດອກ ດອກບານໃນຊ່ວງກາງຄືນ, ເປັນສີຂາວ, ມີກິ່ນເໝັນ. ກາບດອກ ເປັນຮູບຖ້ວຍ, ມີ 6-7 ແຊກທີ່ເປັນສາມຫຼ່ຽມ, ມີເນື້ອສົດ ແລະ ໜາ, ເປັນສີຂຽວ, ກ້ຽງ. ກີບດອກ ກີບດອກສີຂາວ, 6-7 ກີບ, ບາງ ແລະ ຫຍໍ້. ເກສອນຜູ້     ເກສອນຜູ້ມີຈໍານວນຫຼາຍ, ສ້ວຍ, ຍາວກວ່າກີບດອກ. ເຕົ້າໄຂ່ ຈັບເທິງຖານດອກ. ໝາກ ແຫ້ງແຕກ, ຮູບໄຂ່ມົນ, ມີກາບເປັນຮູບຄືດາວຢູ່ທີ່ໂຄນ, ສີຂຽວ, ເວລາແກ່ຈະປ່ຽນເປັນສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ, ແຂງຄ້າຍຄືເນື້ອໄມ້. ແກ່ນ ມີແກ່ນຂະໜາດນ້ອຍ, ເປັນຄືເສັ້ນ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ລັກສະນະເນື້ອໄມ້: ເນື້ອໄມ້ເຕ່ນມີສີຂີ້ເທົ່າປະສົມສີເຫຼືອງອ່ອນ, ສ້ຽນຊື່. ລັກສະນະໂຄງສ້າງເນື້ອໄມ້: ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນແບບ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ແລະ ຄູ່ແຝດ (Multiple pore),  ແບບຂອງການຮຽງຕົວບໍ່ເດັ່ນຊັດ, ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດໃຫຍ່ ມີສານແຊກ ແບບ Tylose, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນ ມີສານສະກັດຕົກຄ້າງແບບ (Deposit) ເປັນສີຂາວແຊກຢູ່ໃນເສັ້ນເຣ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບອ້ອມຮອບພໍຣ໌ (Vasicentric Parenchyma) and ພາເຣງຄິມາ ແບບປີກ (Aliform Parenchyma).

7. ການນໍາໃຊ້: ເປືອກໃຊ້ເປັນຢາປິ່ນປົວໄຂ້ຍຸງ ແລະ ປິ່ນປົວອະໄວຍະວະເພດຊາຍ, ຢາງໃຊ້ໃສ່ແຜເພື່ອກຳຈັດໜອນອອກ, ເນື້ອໄມ້ໃຊ້ເຮັດໄມ້ອັດ, ກັບ, ຫີບ, ໂລງສົບ, ເຄື່ອງຕົບແຕ່ງພາຍໃນ ແລະ ຫັດຖະກຳ. ຕົ້ນປູກໄວ້ປະດັບ ແລະ ໃຫ້ຮ່ົ່ມທີ່ດີ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບເຫັນໃນປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ຂອບປ່າ, ພື້ນທີ່ຊຸ່ມ ແຄມຫ້ວຍ ຫລື ແມ່ນຳ້, ຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລ ເຖີງ 1200 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ປາກິສຖານ, ຊີລັງກາ, ເນປ່ານ, ບູຕານ, ບັງກຣາເດັັດ, ອິນເດຍ, ມ້ຽນມ່າ, ຈີນ, ກຳຢູເຈຍ, ໄທ, ມາເລເຊຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງ ວຽງຈັນ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ບໍລິຄຳໄຊ ແລະ ຄຳມ່ວນ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ III ຂອງບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້,ເປັນ LC ຂອງ Red list of IUCN. ໃນເມື່ອກ່ອນໄມ້ຕີນເປັດພົບເຫັນຫຼາຍໃນທຸກໆແຂວງຂອງລາວ ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນໜ້ອຍລົງຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າໄມ້ໃຫຍ່ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືກຕັດເພື່ອເອົາໄມ້ໄປໃຊ້ເຂົ້າໂຮງງານໄມ້ອັດ ຫຼື ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ແລະ ພື້ນທີ່ມັນເກີດ ຖືກຕັດຖາງເພື່ອກິດຈະກຳອື່ນເຊັ່ນ: ການກະສິກຳ, ພື້ນທີ່ປູກໄມ້ອຸດສະຫະກຳຊະນິດອື່ນໆ.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ຕີນເປັດແມ່ນສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດສ່ວນໃບ ຈັບແບບວົງແຫວນ, ທຸກ ພາກສ່ວນມີຢາງສີຂາວ, ໝາກເປັນຝັກກົມຍາວເກີດເປັນຄູ່, ໝາກແກ່ແຫ້ງມີງີ້ວ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, 2021. ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II ແລະ III ສະບັບເລກ 0448/ກປ,

ລົງວັນທີ 6 ເມສາ 2021.

Chika Kameda, Viengsamone Thammavong et al. 2019. A Field Guide To Forest Trees and

Plants For Forestry of Central Laos

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., (2004). Trees of Laos and Vietnam.

BLUMEA 49: 201–349

https://www.google.com/search?q=Alstonia+scholaris

https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Apocynaceae

https://www.iucnredlist.org/search?query= Alstonia+scholaris