ເກັດດໍາລາຍ

1. ລະຫັດ: LT0288
2. ຊື່ລາວ: ເກັດດໍາລາຍ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Dalbergia oliveri Gamble ex Prain
4. ຕະກຸນ: FABACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: KHAM PHEE LEUNG, BLACKWOOD (TH), CAMLAI (VN), DOU BAIMON (LA), MADAMA (MM), NEANG NUON (KH), OSTIND (VN), ROSE WOOD (VN), ROSEWOOD (TH), TAMALAN (MM).
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງ 15–30 ມ. ລຳຕົ້ນກົມ, ເປືອກສີເທົາ ແຕກເປັນເກັດ, ກິ່ງງ່າມີຮອຍແຕກ. ໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄີກ, ໃບຍ່ອຍມີ 13–17 ໃບ, ໃບຍ່ອຍຈັບແບບ​ສະຫຼັບ, ຮູບໄຂ່, ປາຍໃບມົນ ຫຼື ຮຽວແຫຼມ. ຊໍ່ດອກແບບແຕກ        ແໜງປະສົມ, ອອກເປັນກຸ່ມຢູ່ງາມໃບໃກ້ຍອດ ແລະ ອອກຢູ່ປາຍຍອດ. ດອກສີມ່ວງ ຫຼື ສີມ່ວງປົນສີຂາວ, ຮູບຖົ່ວ. ກາບດອກມີ 5 ກາບ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ບໍ່ສະເໝີກັນ. ເກສອນຜູ້ມີ 10 ອັນ. ເຕົ້າໄຂ່ມີຂົນ. ໝາກ ເປັນຝັກແປ, ຮູບຮີ, ມີ 1 ແກ່ນ ຫຼື ບາງຄັ້ງອາດມີຮອດ 2–3 ແກ່ນ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ຄຳພີ້ເຫຼືອງ ມີສີມ່ວງຫາມ່ວງແກ່, ມີເສັ້ນແຊກສີດຳອ່ອນ ຫຼື ແກ່, ສ້ຽນສົນເປັນຄື້ນແຄບໆ, ເນື້ອໄມ້ລະອຽດປານກາງ, ແຂງ ແລະ ໜຽວຫຼາຍ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15.  ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ແລະ ແບບຄູ່ແຝດ (Multiple pore) ແບບການຮຽງຕົວແບບບໍ່ເດັ່ນຊັດ , ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດໃຫຍ່ ພາຍໃນມີ Tylose, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນບໍ່ຄ່ອຍຊັດເຈນເຫັນຊ່ວງເປັນເສັ້ນຖີ່ໆສະໝໍ່າສະເໝີ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ ເປັນບໍ່ຕິດພໍຣ໌ (Metatracheal Parenchyma), ເປັນຕ່າງໜ່າງ Reticulate ມີພາເຮັງຄິມາແບບລາຍເປັນຄື້ນເລກນ້ອຍ (Ripple mark parenchyma).

7. ການນໍາໃຊ້: ເປັນໄມ້ທີ່ມີເນື້ອໄມ້ແຂງ, ເນື້ອໄມ້ມີສີແດງເຂັ້ມ ເຮັດໃຫ້ມີລາຍໄມ້ທີ່ສວຍງາມ ແລະ ລະອຽດ ເປັນໄມ້ທີ່ນິຍົມຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນການນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນຊານ, ເຮັດເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຫຼື ແກະສະຫຼັກຕ່າງໆ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບເຫັນໃນປ່າດົງດີບ, ປ່າປະສົມ, ປ່າໂຄກ, ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລເຖິງ 1,200 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ພົບໃນປະເທດມ່ຽນມ້າ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ກໍາປູເຈຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງ ສະຫວັນນະເຂດ, ສາລະວັນ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ I ຂອງບັນຊີ I, II, III ສະບັບເລກທີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ EN ຂອງ Red list of IUCN ແລະ ເປັນປະເພດ II ຂອງ CITES 2020. ໃນເມື່ອກ່ອນໄມ້ເກັດດຳລາຍພົບເຫັນຫຼາຍຕາມທຳມະຊາດ ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນຈຳນວນປະຊາກອນໃນທຳມະຊາດແມ່ນໜ້ອຍລົງຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າໄມ້ໃຫຍ່ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືກຕັດເພື່ອເອົາເນື້ອໄມ້ທີ່ແຂງ, ສວຍງາມ ແລະ ມີຄຸນຄ່າໄປໃຊ້ເຮັດເຮືອນ ຫຼື ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຕາມການນິຍົມຂອງສັງຄົມ.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ເກັດດຳລາຍສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເບິ່ງໃບປະສົມແບບຂົນນົກມີຍ່ອຍມີ 13–17 ໃບ, ຮູບໄຂ່, ປາຍໃບມົນ ຫຼື ຮຽວແຫຼມ, ດອກສີມ່ວງ ຫຼື ສີມ່ວງປົນສີຂາວ, ເຕົ້າໄຂ່ມີຂົນ. ໝາກມີ 1 ແກ່ນ ຫຼື ບາງຄັ້ງອາດມີຮອດ 2–3 ແກ່ນ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, (2021). ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II, III ສະບັບເລທີ 0448. ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ສປປ ລາວ.

Chika Kameda, Viengsamone Thammavong, Souphachay Phouphasouk, (2019). A Field Guide To Forest Trees and Plants For Forestry of Central Laos. Faculty of Forest Science, National Univeristy of Laos.

Forest Research Institute Malasia, (2019). Equivalent Timber Name in Asian.

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., (2004). Trees of Laos and Vietnam. BLUMEA 49: 201–349.

https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Leguminosae/Dalbergia

https://www.iucnredlist.org/search?query=Acacia%20auriculiformis%20&searchType=species

http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:490372-1)