ສະໂກ

1. ລະຫັດ: LT0610
2. ຊື່ລາວ: ສະໂກ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Neonauclea purpurea (Roxb.) Merr.
4. ຕະກຸນ: RUBIACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: SA KO
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງ 10 15 ມ. ລໍາຕົ້ນ ແລະ ກິ່ງງ່າກົມ, ເປືອກສີເທົາເຂັ້ມ, ມີຮອຍແຕກເປັນຮ່ອງຕາມລໍາຕົ້ນ. ໃບດ່ຽວ, ຈັບແບບກົງກັນຂ້າມ, ຮູບໄຂ່, ໂຄນໃບມົນ, ປາຍໃບແຫຼມ, ຂອບໃບລຽບ, ແຜ່ນໃບກ້ຽງ, ເສັ້ນກ່າງໃບຂັ້ນສອງມີ 10 12 ຄູ່. ຫູໃບອອກກົງກັນຂ້າມສະຫຼັບກັບກ້ານໃບ, ຮູບຮີ. ຊໍ່ດອກ ແບບກະຈຸກກົມ, ອອກຕາມປາຍຍອດ, ສີຂາວ ຫຼື ສີເຫຼືອງ. ດອກສົມບູນເພດ. ກາບດອກ ມີ 5 ກາບ, ໂຄນເຊື່ອມຕິດກັນເປັນຫຼອດ, ປາຍແຍກເປັນແສກ. ກີບດອກ ມີ 5 ກີບ, ເຊື່ອມຕິດກັນເປັນຫຼອດ, ປາຍແຍກເປັນແສກ. ເກສອນຜູ້ ມີ 5 ອັນ. ເຕົ້າໄຂ່ ຈັບລຸ່ມ, ມີ 4 ຫ້ອງ, ແຕ່ລະຫ້ອງມີ 1 ເມັດໄຂ່, ຍອດເກສອນແມ່ແຍກເປັນ 2 ແສກ, ຍາວ 2 2,7 ມມ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ສະໂກມີສີເຫຼືອງອ່ອນອອກຂາວ, ສ້ຽນສົນເລັກນ້ອຍ, ເນື້ອໄມ້ຫຍາບຊາເລັກໜ້ອຍ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນແບບ ຄູ່ແຝດ (Multiple pore) ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ (90%) ແລະ ມີ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ຈຳນວນເລັກນ້ອຍ,  ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດໃຫຍ່ສາມາດເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ມີສານສະກັດ ແບບ tylose ຈຳນວນເລັກນ້ອຍ, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນມີສານສະກັດຕົກຄ້າງແບບ Deposit ເປັນສີຂາວແຊກຢູ່ໃນເສັ້ນເຣ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ ​Diffuse in aggregate  to fine line.

7. ການນໍາໃຊ້: ເປັນໄມ້ເນື້ອອ່ອນ, ອອກສີຂາວ ນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນໂຮງງານເຈ້ຍ, ໄມ້ອັດ ຫຼື ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆຕົບແຕ່ງພາຍໃນ ຫຼື ແກະສະຫຼັກຕ່າງໆ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບເຫັນແຄມນໍ້າຕາມປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ຕາມແຄມທາງ ສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລເຖິງ 1000 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ຈີນ, ໄທ, ຫວຽດນາມ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນແຕ່ພາກເໜືອເຖິງພາກໃຕ້.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນພືດທີ່ພົບເຫັນທົ່ວໄປ ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນໄດ້ນໍາເອົາເນື້ອເປັນເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆຕົບແຕ່ງພາຍໃນ ຫຼື ເຂົ້າໃນໂຮງງານ ເຊິ່ງອາດຈະເຮັດໃຫ້ຈຳນສນປະຊາກອນໜ້ອຍລົງໃນຕໍ່ໜ້າ.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ສະໂກສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເບິ່ງມີຫູໃບອອກກົງກັນ້ຂາມສະຫຼັບກັບກ້ານໃບ, ຊໍ່ດອກກະຈຸກກົມ, ອອປຢູ່ປາຍຍອດ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ສຸລິວັນ ຫຼ້າໜໍ່ສະຫວັນ, (2554). ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງໄມ້ຢືນຕົ້ນ ແລະ ໄມ້ພຸ່ມຂອງພືດຕະກຸນເຂັມໃນເຂດປ່າສະຫງວນແຫ່ງຊາດພູເຂົາຄວາຍ ສປປ ລາວ. ບົດວິທະຍານິພົນປະລິນຍາໂທວິທະຍາສາດ ພາກວິຊາຊີວະວິທະຍາ, ຄະນະວິທະຍາສາດ, ມະຫາວິທະຍາໄລຂອນແກ່ນ ປະເທດໄທ.

ສຸລິວັນ ຫຼ້າໜໍ່ສະຫວັນ, ວິຈິດ ລຳໄຊ, ຄຳຟ້າ ຈັນທະວົງສາ ແລະ ແກ້ວອຸດອນ ສຸວັນນະກຸມມານ (2021). ຄູ່​ມື​ພາກ​ສະ​ໜາມ ຊະນິດພືດໃນເຂດປ່າສະຫງວນພູຈອມວອຍ ແຂວງ​ບໍລິຄຳໄຊ.

https://www.phakhaolao.la/kb/0000233?q=Anthocephalus%20chinensis&p=search

https://www.europeana.eu/en/item/11651/_Botany_L_2900767