ມື

1. ລະຫັດ: LT0232
2. ຊື່ລາວ: ມື
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Choerospondias axillaris L.Burtt & A.W.Hill
4. ຕະກຸນ: ANACARDACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: MUE (LA)
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ມື ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນໃບຫຼົ່ນຕາມລະດູການ, ສູງເຖິງ 20 ມ. ລຳຕົ້ນ ກົມ, ເປືອກນອກ ຕົ້ນອ່ອນ ລຽບ, ເປືອກຕົ້ນແກ່ ແຕກ ແບບ ສີ່ຫຼ່ຽມຕື້ນ, ສີນໍ້າຕານປົນສີຂີ້ເຖົ່າ, ເປືອກໃນສີບົວ. ໃບ ໃບປະສົມຂົນນົກປາຍຄີກ, ຈັບແບບຮຽງສະຫຼັບ, ໃບຍ່ອຍ ຮຽງກົງກັນຂ້າມ,  ຮູບຮີ, ກົກໃບບ້ຽວ, ປາຍໃບຮຽວແຫລມ, ຂອບໃບອ່ອນ ຢັກຫ່າງໆ, ຂອບໃບແກ່ລຽບ. ຊໍ່ດອກ ແບບແຕກແໜງ, ດອກ ສີແດງເຂັ້ມ, ດອກຜູ້ ແຕກງ່າໃຫຍ່ເປັນກຸ່ມຢູ່ປາຍກີ່ງ, ກາບດອກ ຕິດກັນ ມີ 5 ແຊກ, ຮູບໄຂ່ ຫຼື ມົນ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ເກສອນຜູ້ມີ 10 ອັນ. ເຕົ້າໄຂ່ຈັບເທິງ. ໝາກ  ຮູບໄຂ່ ຫຼື ມົນກົມ, ເນື້ອ   ໝາກນຸ້ມນວນ, ມື່ນ, ລົດສົ້ມ. ແກ່ນ ມີ 5 ຮູທີ່ປາຍ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ໝາກມື ມີສີເທົາ ສ້ຽນຊື່ ຫຼື ສົນເລັກນ້ອຍ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນແບບ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແລະ ຄູ່ແຝດ

(Multiple pore) ຈຳນວນເລັກນ້ອຍ,  ແບບຂອງການຮຽງຕົວບໍ່ເດັ່ນຊັດ, ການກະຈາຍ Ring porous, ພໍຣ໌ມີຂະໜາດໃຫຍ່ໃນເຂດເນື້ອໄມ້ຕົ້ນລະດູ (ແຕກໂຕນກັບຂະໜາດໃນເນື້ອໄມ້ທ້າຍລະດູ) ແລະ ຄ່ອຍໆມີຂະໜາດນ້ອຍລົງໄປຫາເນື້ອໄມ້ທ້າຍລະດູ, ມີສານສະກັດ Tylose, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນ ມີສານສະກັດຕົກຄ້າງແບບ (Deposit) ເປັນສີຂາວແຊກຢູ່ໃນເສັ້ນເຣ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ ຮອບພໍຣ໌ and Initial boundary Parenchyma).

7. ການນໍາໃຊ້: ເນື້ອໄມ້ອ່ອນ, ໃຊ້ສຳລັບເຮັດເຄື່ອງຕົບແຕ່ງພາຍໃນທົ່ວໄປ, ໝາກກິນໄດ້ ແລະ ຜະລິດເປັນເຫຼົ້າວ່າຍໄດ້, ເປືອກໝາກ ເປັນຢາຫ້າມເລືອດ, ຢູ່ປະເທດເນປ່ານ ແລະ ອິນເດຍ ໃຊ້ ໝາກ ຜະລິດເປັນເຄື່ອງດອງ. ໃຊ້ເສັ້ນໄຍເປືອກລຳຕົ້ນເຮັດເຊືອກ, ໃບເປັນອາຫານຂອງສັດລ້ຽງ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ໄມ້ມືພົບເຫັນໃນປ່າຂັ້ນສອງຊຸ່ມຊື່ນ, ປ່າດົງດິບຊຸ່ມຊື່ນ, ດິນຊາຍແກມຕົມ, ຊັ້ນດິນເລີກ, ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລ 500–1260 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ອິນເດຍ, ເນປ່ານ, ຈີນ, ຍີ່ປຸ່ນ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ກຳປູເຈຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງ ຫົວພັນ, ຊຽງຂວາງ ແລະ ຄຳມ່ວນ https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Anacardiaceae
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ III ຂອງບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນຊະນິດມີທົ່ວໄປ LC ຂອງ Red list of IUCN.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ມືສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເບີ່ງໃບ ເປັນໃບປະສົມຂົນນົກປາຍຄີກຊັ້ນດຽວ, ມີໃບຍອ່ຍ 7-9 ໃບ ກົກໃບບ້ຽວ, ໝາກ ມີແກ່ນດຽວ, ເນື້ອໝາກນຸ້ມນວນ, ມື່ນ, ລົດສົ້ມ, ແກ່ນມີ5ຮູທີ່ປາຍ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ
13. ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, 2021. ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II ແລະ III ສະບັບເລກ 0448/ກປ,
14. ລົງວັນທີ 6 ເມສາ

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., 2004. Trees of Laos and Vietnam

Lehmann, Greijmans & Shenman, 2003. Field guide to Forests and Trees of the Central

Highlands of Xieng Khouang Lao P.D.R.

https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Anacardiaceae