ມັນປາ

1. ລະຫັດ: LT0388
2. ຊື່ລາວ: ມັນປາ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Fagraea fragrans (Roxb.) DC.
4. ຕະກຸນ: GENTIANACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: MAN PA (LA)
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ມັນປາເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນສູງເຖິງ  30 ມ, ລຳຕົ້ນເປືອກນອກສີນໍ້າຕານ, ຕົ້ນແກ່ແຕກເປັນຮ່ອງເລິກ, ເປືອກໃນເນື້ອສີເຫຼືອງອ່ອນປົນສີຂາວ, ກິ່ງສີເທົາປົນສີນໍ້າຕານ. ໃບດ່ຽວ, ຈັບແບບກົງກັນຂ້າມ, ແຜນໃບຮູບຮີ,​ ຮູບຂອບຂະໜານ ຫາ ຮູບໄຂ່ ຫຼື ຮູບໄຂ່ປິ້ນ, ປາຍໃບແຫຼມ, ຮຽວແຫຼມ ຫຼື ຄ້າຍຫ່າງ, ກົກໃບແຫຼມ ຫຼື ສອບຮຽວ, ຂອບໃບລຽບ, ແຜນໃບບາງຄ້າຍໜັງ ແລະ ຫຍໍ່ຍັບ, ເສັ້ນກາງໃບນູ້ນຂື້ນດ້ານເທິງ ຊັດເຈນຢູ່ດ້ານລຸ່ມ, ມີຫູໃບຢູ່ງ່າມໃບ. ຊໍ່ອກດອກແບບກະຈຸກ, ກ້ານຊໍ່ດອກຍາວ, ອອກຢູ່ງ່າມໃບ ມີ 3- ຫຼາຍດອກ. ກາບດອກຮູບກະດິງ, ປາຍແຍກເປັນ 5 ແສກ. ກີບດອກໂຄນເຊື່ອມຕິດກັນເປັນຫຼອດປາຍແຍກເປັນ 5 ແຊກ, ດອກເລີ່ມບານເປັນສີຂາວເມື່ອບານເຕັມທີ່ຈະເປັນສີເຫຼືອງອ່ອນ, ມີຂົນ, ມີກິ່ນຫອມ. ເກສອນຜູ້ມີ 5 ​ອັນຕິດກັບວົງກີບດອກ, ກ້ານເກສອນຍາວເໜືອວົງກີບດອກ. ເກສອນແມ່ ເຕົ້້າໄຂ່ຈັບເທິງ. ໝາກມົນກົມ ແລະ ກ້ຽງ, ໝາກມີຕິ່ງແຫຼມຢູ່ປາຍໝາກ, ໝາກອ່ອນສີຂຽວ ເວລາສຸກເປັນສີແດງເລືອດນົກ ຫຼື ສີດໍາ. ອອກດອກຊ່ວງເດືອນ ເດືອນ ເມສາ ຫາ ມິຖຸນາ. ອອກໝາກ ເດືອນ ເມສາ ຫາ ມິຖຸນາ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ມັນປາມີສີເຫຼືອງອ່ອນ, ສ້ຽນສົນ ແລະ ເປັນຄື້ນເລັກໜ້ອຍ, ເນື້ອໄມ້ລະອຽດ, ຫຼັງຈາກຂັດລະອຽດມີຄວາມເຫຼື້ອມງາມ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15.  ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ແລະ ແບບຄູ່ແຝດ 2-5 ຈຸລັງ (Multiple pore) ແບບການຮຽງຕົວແບບບໍ່ເດັ່ນຊັດ , ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍໆ ບໍ່ສາມາດເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ພາຍໃນມີ Tylose ເກືອບທຸກພໍຣ໌, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຂ້ອນຂ້າງຊັດເຈນເປັນເສັ້ນຖີ່ໆ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ ເປັນແຖບ (Broad band parenchyma).

7. ການນໍາໃຊ້: ມັນປາເປັນໄມ້ເນື້ອແຂງເນື້ອໄມ້ສວຍງາມ, ແຂງ, ໜັກ ແລະ ມີຄວາມທົນທານຕໍ່ປວກ, ສ່ວນຫຼາຍໃຊ້ເຮັດ ຄານ, ເສົາ, ວົງກົບ, ບານປະຕູ, ນໍາມາຄວດລາຍ ຫຼື ແກະສະຫຼັກເຄື່ອງໃຊ້ ແລະ ໃນວຽກງານກໍ່ສ້າງ ຕ່າງໆ. ແກ່ນມີລົດຊາດຝາດ ແລະ ຂົມ ເປັນຢາບໍາລຸງກໍາລັງ, ບໍາລຸງເລືອດ, ແກ້ອາການໄຂ້ສັນ. ນອກຈານີ້ຍັງນິຍົມມາປຸກເປັນໄມ້ປະດັບ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ມັນປາພົບເຫັນຫຼາຍຕາມປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ປ່າເປີດ ແລະ ຕາມແຄມນໍ້າ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ອິນເດຍ, ຈີນ, ມາເລເຊຍ, ມ້ຽນມ່າ, ໄທ, ຫວຽດນາມ ແລະ ລາວ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ I ຂອງບັນຊີ ເລກທີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, IUCN Redlistໄດ້ຈັດຢູ່ໃນສະຖານະພາບ LC. ໄມ້ມັນປາຖືວ່າເປັນທີ່ນິຍົມນໍາມານໍາໃຊ້ເນື່ອງຈາກເປັນໄມ້ເນື້ອງແຂງທີ່ມາຄວາມທົນທານເຮັດໃຫ້ມີຄວາມຕ້ອງການຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ປັດຈຸບັນສ່ວນຫຼາຍໄມ້ມັນປາແມ່ນນໍາມາຈາກປ່າ ແລະ ຍັງບໍ່ທັນມີຄວາມນິຍົມນໍາມາປູກອາດຈະເຮັດໃຫ້ຕົ້ນພໍ່ແມ່ພັນໃນທໍາມະຊາດຫຼຸດລົງ.
11. ໝາຍເຫດ: ລຳຕົ້ນເປືອກນອກສີນໍ້າຕານ, ຕົ້ນແກ່ແຕກເປັນຮ່ອງເລິກ, ໄມ້ມັນປາຈັບແບບກົງກັນຂ້າມ, ແຜນໃບບາງຄ້າຍໜັງ ແລະ ຫຍໍ່ຍັບ, ດອກເລີ່ມບານເປັນສີຂາວເມື່ອບານເຕັມທີ່ຈະເປັນສີເຫຼືອງອ່ອນມີຂົນ, ດອກມີກິ່ນຫອມ, ເກສອນຜູ້ ແລະ ເກສອນແມ່ຈະຍາວເໜືອວົງກີບດອກ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ຂໍ້ຕົກລົງວ່າດ້ວຍການກໍານົດບັນຊີໄມ້ I, II ແລະ III. ເລກທີ 0448,  ລົງວັນທີ 6 ເມສາ 2021, ຂອງກະຊວງກະສິກໍາ ແລະ ປ່າໄມ້.

Griffin, O. and J. Parnell. (1997). Loganiaceae. In Flora of Thailand Vol. 6(3): 198–199.

Chika Kameda, Viengsamone Thammavong et al. 2019. A Field Guide To Forest Trees and

Plants For Forestry of Central Laos

https://www.dnp.go.th/botany/eflora/floraspecies.html?tdcode=01747

http://powo.science.kew.org/taxon/546043-1

https://toptropicals.com/pics/garden/m1/Podarki_15/Cyrtophyllum_fragrans_4_MKh.jpg