ຕິ້ວໜາມ

1. ລະຫັດ: LT0260
2. ຊື່ລາວ: ຕິ້ວໜາມ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Cratoxylum maingayi Dye
4. ຕະກຸນ: HYPERICACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ (Trade names) :
   Common names: DERUM (MY), TAEO (TH), TIEW NAM (LA)

6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ຢືນຕົ້ນຂະໜາດນ້ອຍ ຫຼື ໄມ້ພຸ່ມ ສູງ 15 ມ, ເຮືອນຍອດເປັນພຸ່ມຊົງສູງ, ເປືອກສີນໍ້າຕານອອກດໍາ ແຕກເປັນສະເກັດ, ເປືອກຊັ້ນໃນສີນໍ້າຕານ, ມີຢາງສີນໍ້າຕານປົນສີເຫຼືອງ. ໃບ: ໃບດ່ຽວອອກລຽງກົງກັນຂ້າມກັນ, ຮູບຮີ-ຂອບຂະໜານ, ໃບແກ່: ໜ້າໃບສີຂຽວຈາງ, ປາຍໃບເປັນຕິ່ງແຫຼມ, ໃບອ່ອນສີແດງອົມບົວ. ດອກ: ດອກເປັນຊໍ່ດອກ, ດອກດ່ຽວ ຫຼື ອອກເປັນກະຈຸກ, ດອກມີກີບດອກ 5 ກີບ ສີຊົມພູ. ໝາກ: ໝາກເປັນຮູບກະສວຍ, ໝາກແຫ້ງແຕກ, ແຕກອອກເປັນ 3 ພາກສ່ວນ. ແກ່ນມີສີນໍ້າຕານ, ມີປີກບາງ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ຕີ້ວໜາມແດງ ມີສີນໍ້າຕານອອກແດງ, ມີສ້ຽນຊື່, ເນື້ອໄມ້ລະອຽດສະໝຳ່ສະເໝີ ແລະ ແຂງຫຼາຍ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15.  ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແລະ ແບບຄູ່ແຝດ (Multiple pore) ມີໜ້ອຍ ແບບການຮຽງຕົວແບບບໍ່ເດັ່ນຊັດ , ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍບໍ່ສາມາດເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ພາຍໃນມີສານສະກັດ ແບບ Tyloset  ແລະ Deposit ( Resin), ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ  Fine Line and Reticulate Parenchyma.

7. ການນໍາໃຊ້: ເປັນໄມ້ເນື້ື້ອແຂງ, ເປັນເສົາເຂັມ ໄມ້ຄໍ້າແບບ, ເຜົາຖ່ານ ແລະ ເຮັດຟືນ, ເປືອກໃຊ້ເຮັດສີຍ້ອມຜ້າ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບຢູ່ທົ່ວໄປຕາມປ່າປະສົມ, ຮາບພຽງ ແລະ ພູສູງທີ່ມີຫີນ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ແມ່ນຊະນິດທີ່ພົບເຫັນຢູ່ປະເທດ ມຽນມາ, ໄທ, ກໍາປູເຈັຍ, ອິນໂດເນເຊຍ, ມາເລເຊຍ ແລະ ຫວຽດນາມ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ທົວປະເທດ ມີຫຼາບເຂດພາກກາງ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ III ຂອງບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ LC ຂອງ Red list of IUCN.
11. ໝາຍເຫດ: ຈະສັງເກດໄດ້ງ່າຍ ລໍາຕົ້ນ ມີງ່ານ້ອຍ ກາຍເປັນໜາມ ມີນໍ້າຢາງໜຽວ, ໃບເປັນສີຂຽວຈາງ-ສີເຖົ່າອອກໂໝກໆ, ໝາກເປັນຮູບກະສວຍ, ໝາກແຫ້ງແຕກ, ແຕກອອກເປັນ 3 ພາກສ່ວນ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

Forest Research Institute Malasia, (2019). Equivalent Timber Name in Asian.

https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/3/6/3685

http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Cratoxylum+maingayi