ດູ່ລາຍ

1. ລະຫັດ: LT0287
2. ຊື່ລາວ: ດູ່ລາຍ
3. ຊື່ວິທະຍາສາດ: Dalbergia odorifera C.Chen
4. ຕະກຸນ: FABACEAE
5. ຊື່ການຄ້າ: DOU LAY
6. ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງ 3–10 ມ. ລຳຕົ້ນກົມ, ເປືອກສີເທົາ. ໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄີກ, ໃບຍ່ອຍມີ 11–17 ໃບ, ໃບຍ່ອຍຈັບແບບ​ສະຫຼັບ, ຮູບ​ໄຂ່, ຮູບຮີ, ໂຄນໃບຮູບຫຼິ່ມ, ຂອບໃບລຽບ, ປາຍໃບຮຽວແຫຼມ, ຜິວໃບດ້ານເທິງສີຂຽວເຂັ້ມ, ດ້ານລຸ່ມສີຂຽວອ່ອນ. ຊໍ່ດອກແບບແຕກແໜງ, ຕັ້ງຂຶ້ນ, ອອກຢູ່ປາຍຍອດ. ດອກສີຂາວ ຫຼື ສີຂາວປົນສີເຫຼືອງເລັກ    ໜ້ອຍ. ກາບດອກມີ 5 ກາບ, ເຊື່ອມຕິດກັນເປັນຫຼອດ, ປາຍແຍກເປັນແສກ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ບໍ່ສະເໝີກັນ. ເກສອນຜູ້ມີ 10 ອັນ, ໂຄນເຊື່ອມຕິດກັນ. ເຕົ້າໄຂ່ຈັບເທິງ, ມີ 1 ຫ້ອງ. ໝາກເປັນຝັກແປ, ສີຂຽວເຂັ້ມ, ໝາກແຫ້ງບໍ່ແຕກ, ໝາກມີປີກ. ແກ່ນມີ 1–3 ແກ່ນ.

• ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ດູ່ລາຍມີຄວາມແຕກຕາງກັນຢ່າງຊີ້ນເຊີງລະຫວ່າງ ມອກ ແລະ ແກ່ນໄມ້ ສີຂອງມອກໄມ້ມີສີເທົ່າປົນຂາວ, ແກ່ນໄມ້ມີສີມ່ວງຫາມ່ວງແກ່ ມີເສັ້ນແຊກສີດຳອ່ອນ ແລະ ແກ່,  ສ້ຽນສົນ, ເນື້ອໄມ້ລະອຽດປານກາງ, ແຂງ ແລະ  ໜຽວຫຼາຍ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15.  ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແລະ ແບບຄູ່ແຝດ (Multiple pore) ແບບການຮຽງຕົວແບບບໍ່ເດັ່ນຊັດ , ການກະຈາຍເປັນແບບກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍໆ ບໍ່ສາມາດເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ພາຍໃນມີ Tylose, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຂ້ອນຂ້າງຊັດເຈນເປັນເສັ້ນຖີ່ໆ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບ ເປັນບໍ່ຕິດພໍຣ໌ (Metatracheal Parenchyma) ກະຈັດກະຈາຍ (Diffuse), ແລະ ແບບເສັ້ນມີເລັກນ້ອຍ.

7. ການນໍາໃຊ້: ມອກໄມ້ເປັນສີນ້ຳຕານ ຫຼື ສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ, ແກນໄມ້ເປັນສີນ້ຳຕານເຂັ້ມປົນສີດຳ ຫຼື ອອກສີນໍ້າຕານແດງປົນສີດຳ ມີລວດລາຍທີ່ສວຍງາມ ແລະ ລະອຽດ ເປັນໄມ້ທີ່ນິຍົມຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນການນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນຊານ, ເຮັດເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຫຼື ແກະສະຫຼັກຕ່າງໆ.
8. ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບເຫັນໃນປ່າປະສົມ ໃນພື້ນທີ່ທົ່ງພຽງ, ຕາມເນີນພູ ແລະ ມັກນິຍົມກັນມາປູກໃວ້ຕາມບ້ານເຮືອນ ຫຼື ປູກເປັນສວນ, ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລ 200–700 ມ.
9. ການກະຈາຍພັນ: ປະເທດຈີນ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ທົ່ວໄປ.
10. ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ I ຂອງບັນຊີ I, II, III ສະບັບເລກທີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ VU ຂອງ Red list of IUCN. ໃນເມື່ອກ່ອນໄມ້ດູ່ລາຍພົບເຫັນຫຼາຍຕາມເຂດປ່າປະສົມ, ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນຈຳນວນປະຊາກອນໃນທຳມະຊາດແມ່ນໜ້ອຍລົງຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າໄມ້ໃຫຍ່ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືກຕັດເພື່ອເອົາເນື້ອໄມ້ທີ່ແຂງ, ສວຍງາມ ແລະ ມີຄຸນຄ່າໄປໃຊ້ເຮັດເຮືອນ ຫຼື ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຕາມການນິຍົມຂອງສັງຄົມ.
11. ໝາຍເຫດ: ໄມ້ດູ່ລາຍສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເບິ່ງໃບເປັນໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄີກ, ໃບຍ່ອຍມີ 11–17 ໃບ, ຜົວໃບດ້ານເທິງສີຂຽວເຂັ້ມ, ຊໍ່ດອກແບບແຕກແໜງຕັ້ງຂຶ້ນ, ໝາກເປັນຝັກແປສີຂຽວເຂັ້ມ.
12. ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, (2021). ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II, III ສະບັບເລທີ 0448. ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ສປປ ລາວ.

Forest Research Institute Malasia, (2019). Equivalent Timber Name in Asian.

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., (2004). Trees of Laos and Vietnam. BLUMEA 49: 201–349.

https://www.iucnredlist.org/search?query=Dalbergia%20odorifera&searchType=species

https://www.gbif.org/species/2968813