ຍານແດງ

ລະຫັດ: LT0767
ຊື່ລາວ: ຍານແດງ
ຊື່ວິທະຍາສາດ: Styrax benzoides Craib
ຕະກຸນ: STYRACACEAE
ຊື່ການຄ້າ (Trade names) : NGAN DEANG (LA)
Common names:
ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ເປັນຕົ້ນໄມ້ຂະໜາດກາງ ມີຄວາມສູງ 25 ມ, ລໍາຕົ້ນຊື່ຕົງ ຫຼື ອາດຈະງໍງົດໂຄ້ງ. ເປືອກນອກບໍ່ລຽບ, ສີຂີ້ເທົ່າ, ມີຮອຍແຕກທາງຂວາງ, ເປືອກໃນບາງມີສີເທົ່າຈາງ. ກິ່ງ-ງ່າເປັນຮູບທໍ່ກົມ, ຕາມກິ່ງ່າບໍລິເວນຊອກໃບມັກພົບຕ່ອມມີລັກສະນະເປັນຖົງຍາວຄ້າຍດາບ. ໃບ: ໃບດ່ຽວຮຽງສະລັບ, ໃບຮູບໄຂ່ກວ້າງຫາຮູບຫອກ, ກົກໃບມົນ ແລະ ບ້ຽວເລັກນ້ອຍເນື້ອໃບຄ້ອນຂ້າງໜາ, ຂອບໃບລຽບ ຫຼື ເປັນຄື້ນເລັກນ້ອຍ, ໃບແຫ້ງອອກສີນໍ້າຕານແດງ ກ້ຽງບໍ່ມີຂົນຫຼືເສັ້ນກ່າງຂັ້ນຕົ້ນມີຂົນອ່ອນດົກໜາ, ປາຍແຫຼມເປັນຕິ່ງ. ດອກ: ຊໍ່ດອກອອກທາງຂ້າງເປັນຊໍ່ສັ້ນໆ ຕາມຊອກໃບ ແລະ ປາຍກິ່ງກີບລ້ຽງໂຄນເຊື່ອມຕິດກັນເປັນຮູບຖ້ວຍນ້ອຍໆ ປາຍແຍກເປັນ 5 ແສກ, ກີບດອກ 5 ກີບຮູບຂອບຂະໜານ, ດອກສີຂາວ, ມີກິ່ນຫອມ, ດອກມີກ້ານ ຫຼື ຊໍ່ດອກແຕກແຫນງ. ອອກດອກ: ເດືອນມີນາ-ເດືອນເມສາ. ໝາກ: ໝາກແບບເນື້ອເມັດດຽວ, ເປັນຮູບໄຂ່, ປາຍເປັນຕິ່ງແຫຼມ, ໝາກແຫ້ງແຍກເປັນ 3 ປ່ຽງ, ເມັດກົມ, ສີນໍ້າຕານ. ການອອກໝາກ: ເດືືອນພືດສະພາ-ເດືອນມີຖຸນາ

ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ເນື້ອໄມ້ຍານແດງມີສີເທົາ ສ້ຽນຊື່ ຫຼື ສົນເລັກນ້ອຍ ເນື້ອໄມ້ລະອຽດ. ລັກສະນະທາງກາຍວິພາກທີ່ເຫັນໄດ້ດ້ວຍແວ່ນຂະຫຍາຍ (Handlens) ຂະໜາດ 10-15 ເທົ່າ ພໍຣ໌ (Pore) ເປັນແບບ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ແລະ ຄູ່ 2-4 ຈຸລັງ (Multiple pore) ເປັນສ່ວນຫຼາຍ (90%) ແລະ ພໍຣ໌ດ່ຽວ (Solitary pore) ມີຈຳນວນເລັກນ້ອຍ, ການກະຈາຍເປັນແບບມີວົງປີ (Ring porous), ພໍຣ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍ, ເສັ້ນ (Ray) ເຫັນຊັດເຈນ, ພາເຣງຄິມາ (Parenchyma) ແບບອ້ອມຮອບພໍຣ໌ (Vasicentric Parenchyma), ແບບ Diffuse in aggregate parenchyma, ມີທໍ່ຢາງເປັນແຖວຕາມແລວ tangential ບັນຈຸນໍ້າຢາງ.

ການນໍາໃຊ້: ຍານເປັນຢາງທີ່ມີກິ່ນຫອມ ຊຶຶ່ງໄດ້ຈາກລໍາຕົ້ນ ເພື່ອໃຊ້ພິທີກໍາຕ່າງໆ, ສໍາລັບຢູ່ຕ່າງປະເທດເພິ່ນມັກນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການເຮັດນໍ້າຫອມ, ຢາດົມ, ເຄື່ອງສໍາອາງ, ສານກັນບູດ, ປະສົມໃນຢາສູບ ແລະ ໃຊ້ໃນທາງການແພດ, ການນວດດ້ວຍນໍ້າມັນຫອມຈາກຍານເຮັດໃຫ້ຮ່າງກາຍອົບອຸ່ນ. ນອກນີ້, ຍານຍັງຖືກໃຊ້ເພື່ອຂ້າເຊື້ອ ຕາມບາດແຜ່ ແລະ ປົວອາການໄອ, ເປັນຫວັດ ຫຼື ໂລກປອດ.
ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບຢູ່ໃນປ່າເລົ່າ, ປ່າດົງ ແລະ ຕາມເປີ້ນ ຫຼື ສັນພູ, ມັກເກີດປະສົມກັບປ່າໄມ້ປ່ອງ ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບນໍ້າທະເລ 1149 ມ.
ການກະຈາຍພັນ: ແມ່ນຊະນິດທີ່ພົບເຫັນຢູ່ ມຽນມາ, ສປຈີນ, ໄທ ແລະ ຫວຽດນາມ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່: ແຂວງ ຫົວພັນ, ຫຼວງພະບາງ, ອຸດົມໄຊ ແລະ ຜົ້ງສາລີ.
ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດບໍຢູ່ໃນບັນຊີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້.
ໝາຍເຫດ: ຈະສັງເກດໄດ້ງ່າຍ ເສັ້ນຂະແໜງໃບມີ 6-8 ຄູ່, ເສັ້ນໃບຍ່ອຍເປັນແບບຊັ້ນຂັ້ນໃດ ເຫັນຊັດເຈນທາງໜ້າໃບ, ກ່າງຂັ້ນສາມຈັດຮຽງແບບຂະໜານ, ໝາກແຫ້ງແຍກເປັນ 3 ປ່ຽງ, ມັນເປັນໄມ້ປະເພດໃຫຍ່ໄວ.
ເອກະສານອ້າງອີງ