ຄໍາພີ້ເຂົາຄວາຍ

ລະຫັດ: LT0279
ຊື່ລາວ: ຄໍາພີ້ເຂົາຄວາຍ
ຊື່ວິທະຍາສາດ: Dalbergia cultrata S.Ralph
ຕະກຸນ: FABACEAE
ຊື່ການຄ້າ: KHAM PHEE KHAO KHOUAY, BURMA BLACKWOOD (TH), YINDAIK (MM).
ພັນລະນາລັກສະນະພືດສາດ (botanical description: morphology ແລະ anatomy)

ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍນອກ

ໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງ 10–20 ມ. ລຳຕົ້ນກົມ, ເປືອກສີເທົາ ຫຼື ສີເທົາປົນສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ, ກິ່ງງ່າມີຮອຍແຕກ. ໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄີກ, ໃບຍ່ອຍມີ (7-)11–13 ໃບ, ໃບຍ່ອຍຈັບແບບສະຫຼັບ, ຮູບໄຂ່, ຮູບຮີ, ໂຄນໃບຮູບຫຼິ່ມ ຫຼື ມົນ, ຂອບໃບລຽບ, ປາຍໃບມົນ ຫຼື ວ້ຳ. ຊໍ່ດອກແບບແຕກແໜງປະສົມ, ອອກເປັນກຸ່ມຢູ່ງາມໃບໃກ້ຍອດ. ດອກສີຂາວ, ຮູບຖົ່ວ. ກາບດອກມີ 5 ກາບ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ບໍ່ສະເໝີກັນ. ເກສອນຜູ້ມີ 10 ອັນ. ໝາກເປັນຝັກແປ, ມີ 1–2 ແກ່ນ.

ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້

ມອກໄມ້ມີສີນ້ຳຕານປົນສີເທົາ, ແກນໄມ້ເປັນສີແດງປົນສີດຳ ຫຼື ອອກສີນໍ້າຕານແດງປົນສີດຳ, ຄວາມເຂັ້ມຂອງສີຈະເພີ່ມຂຶ້ນຕາມອາຍຸຂອງຕົ້ນໄມ້ ເມື່ອປະໄວ້ດົນເນື້ອໄມ້ຈະມີສີເຂັ້ມຂຶ້ນເລື້ອຍໆ, ສ້ຽນຊື່ ຫາສ້ຽນສົນເລັກນ້ອຍ ເນື້ອໄມ້ຂ້ອນຂ້າງບໍ່ລະອຽດ. ລັກສະນະໂຄງສ້າງພາຍໃນເນື້ອໄມ້: ຈຸລັງ Vessels ມີຂະໜາດໃຫຍ່ ເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າ ແລະ ມີຈຳນວນຫຼາຍ ກະຈາຍແບບ Diffuse porous, ຮຽງຕົວແບບ radial rows of 2-4 or more (few) ພາຍໃນມີສານສະກັດ ແບບ Deposit ຢູ່ໃນ Vessel. ຈຸລັງ Parenchyma ຮຽງຕົວແບບ diffuse-in-aggregates, Aliform ແລະ confluent ຍາວຕໍ່ເນື່ອງກັນ. ຈຸລັງ Rays ມີລັກສະນະ Rays narrow. Large rays commonly less than 1 mm high..

ການນໍາໃຊ້: ເປັນພືດທີ່ມີເນື້ອໄມ້ແຂງ ທົນທານ, ມີລາຍທີ່ສວຍງາມ, ເປັນໄມ້ທີ່ນິຍົມຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນການນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນຊານ, ເຮັດເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຫຼື ແກະສະຫຼັກຕ່າງໆ.
ແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໃສ: ພົບເຫັນໃນປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ປ່າໂຄກ ທີ່ມີຄວາມສູງຈາກລະດັບໜ້ານໍ້າທະເລເຖິງ 1,000 ມ.
ການກະຈາຍພັນ: ພົບໃນປະເທດຈີນ, ມ່ຽນມ້າ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ກໍາປູເຈຍ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ ພົບເຫັນຢູ່ ແຂວງໄຊຍະບູລີ, ຊຽງຂວາງ, ຫຼວງພະບາງ, ຄຳມ່ວນ, ສະຫວັນນະເຂດ.
ສະພາບການອະນຸລັກ: ເປັນໄມ້ປະເພດ I ຂອງບັນຊີສະບັບເລກທີ 0448 ຂອງກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ເປັນ NT ຂອງ Red list of IUCN ແລະ ເປັນປະເພດ II ຂອງ CITES 2020. ໃນເມື່ອກ່ອນໄມ້ຄໍາພີ້ເຂົາຄວາຍພົບຫຼາຍຕາມເຂດປ່າດົງດິບ, ປ່າປະສົມ, ປ່າໂຄກ ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນຈຳນວນປະຊາກອນໃນທຳມະຊາດແມ່ນ ໜ້ອຍລົງຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າໄມ້ໃຫຍ່ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືກຕັດເພື່ອເອົາເນື້ອໄມ້ທີ່ແຂງ, ສວຍງາມ ແລະ ມີຄຸນຄ່າໄປໃຊ້ເຮັດເຮືອນ ຫຼື ເຄື່ອງເຟີນີເຈີຕ່າງໆ ຕາມການນິຍົມຂອງສັງຄົມ.
ໝາຍເຫດ: ໄມ້ຄໍາພີ້ເຂົາຄວາຍສາມາດຈໍາແນກໄດ້ງ່າຍ ໂດຍສັງເກດເບິ່ງໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄີກ, ໃບຍ່ອຍມີ (7-) 11–13 ໃບ. ຊໍ່ດອກແບບແຕກແໜງປະສົມ, ອອກເປັນກຸ່ມຢູ່ງາມໃບໃກ້ຍອດ, ດອກສີຂາວ, ຮູບຖົ່ວ, ໝາກເປັນຝັກແປ, ມີ 1–2 ແກ່ນ.
ເອກະສານອ້າງອີງ

ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, (2021). ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີໄມ້ I, II, III ສະບັບເລທີ 0448. ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ສປປ ລາວ.

Chika Kameda, Viengsamone Thammavong, Souphachay Phouphasouk, (2019). A Field Guide To Forest Trees and Plants For Forestry of Central Laos. Faculty of Forest Science, National Univeristy of Laos.

Forest Research Institute Malasia, (2019). Equivalent Timber Name in Asian.

Hoang Van Sam, Khamseng Nanthavong, Keßler, P.J.A., (2004). Trees of Laos and Vietnam. BLUMEA 49: 201–349.

https://padme.rbge.org.uk/laos/list/Leguminosae/Dalbergia

http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=250094094

https://www.iucnredlist.org/search?query=Acacia%20auriculiformis%20&searchType=species

http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1006521-1)